หลอดเลือดขอด (Varicose Veins) เป็นภาวะที่มีความผิดปกติของหลอดเลือดดำ ส่วนใหญ่หมายถึงความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณขา ซึ่งเป็นความผิดปกติของหลอดเลือดดำ ที่ทำให้ผู้ป่วยต้องมารับการรักษาจากแพทย์ที่พบบ่อยที่สุด



ในหลอดเลือดดำที่ขา เลือดจะถูกลำเลียงกลับไปยังหัวใจภายใต้ความดันประมาณ 20 มิลลิเมตรปรอท โดยที่เลือดในกล้ามเนื้อขาจะเข้าไปในหลอดเลือดดำส่วนลึก ส่วนเลือดจากผิวหนังและเนื้อเยื่อที่อยู่รอบนอก จะไหลไปตามหลอดเลือดดำ เมื่อมีความผิดปกติของการรวมกันของหลอดเลือดดำที่ตำแหน่งนี้จะทำให้ เลือดย้อนลงตามหลอดเลือดดำส่วนตื้น ทำให้มีการโป่งขยายตัวของหลอดเลือดดำส่วนปลายที่เรียกว่า "ภาวะหลอดเลือดขอด"

ปัจจัยเสี่ยงของการเกิดหลอดเลือดขอด ได้แก่

- อายุที่มากขึ้น จะพบหลอดเลือดขอดได้มากกว่า 70% ของคนอายุ 70 ปีขึ้นไปจะพบหลอดเลือดขอด

- ผู้ที่มีประวัติในครอบครัว มีโอกาสเกิดหลอดเลือดขอดเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่า

- หลอดเลือดขอด พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย

- บ่อยครั้งที่ผู้ป่วยให้ประวัติว่า มีหลอดเลือดขอดเกิดขึ้นในขณะตั้งครรภ์ อาจเป็นผลจากการที่มีระดับของฮอร์โมนสูงขึ้น

- กลุ่มอาชีพที่ต้องยืนหรือนั่งอยู่กับที่เป็นเวลานาน ๆ มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดหลอดเลือดขอด

- หลอดเลือดขอด พบได้บ่อยในกลุ่มผู้ที่มีน้ำหนักตัวสูงเกินค่ามาตรฐาน

- หลอดเลือดขอดพบได้ 12% ของประชากรในประเทศตะวันตก ส่วนอุบัติการณ์ ในประเทศทางตะวันออกจะต่ำกว่า ทั้งนี้อาจมีส่วนสัมพันธ์กับอาหารที่รับประทาน

ส่วนกลไกที่เป็นต้นเหตุทำให้เกิดหลอดเลือดขอดยังไม่ทราบแน่ชัด แต่คาดว่าน่าจะเป็นความผิดปกติของผนังหลอดเลือดดำหรือวาลว์ปิด-เปิดในหลอดเลือดดำเสียไป

อาการของภาวะหลอดเลือดขอด

ผู้ป่วยจำนวนมากมายมาพบแพทย์ เนื่องจากลักษณะที่แลเห็นจากภายนอกมองดูไม่สวยงาม เนื่องจากมีการขอดตัวของหลอดเลือดดำส่วนตื้น โดยจะมีขนาดประมาณ 3-15 ม.ม. มักเริ่มเป็นที่น่องโดยที่ไม่มีอาการใด ๆ ในรายที่เป็นมาก อาจมีอาการปวดล้า หรือรู้สึกเมื่อยที่ขาหลังจาการยืนนาน ๆ มักมีอาการมากขึ้นในตอนบ่ายหรือเย็น ผู้ป่วยจะรู้สึกดีเมื่อได้นอนราบและยกขาขึ้นสูง

หลอดเลือดขอดที่มีขนาดเล็กมาก ๆ ประมาณ 0-5 ม.ม. จะมีลักษณะเหมือนใยแมงมุม มักมีสีแดงหรือม่วง ส่วนหลอดเลือดขอดที่มีขนาดอยู่ระหว่าง 1-3 ม.ม. มักมีลักษณะเป็นเส้นสีเขียวใต้ผิวหนัง จัดเป็นหลอดเลือดขอดในระยะเริ่มต้น

หลอดเลือดขอดที่เป็นอยู่นาน อาจเกิดปัญหาแทรกซ้อนตามมา โดยมากจะเป็นการอักเสบของตัวหลอดเลือดขอดเอง หรือบางครั้งเกิดการอุดตัน แต่พบได้น้อยมาก และปัญหาเลือดออกมาก หลังได้รับอุบัติเหตุที่หลอดเลือดขอดขนาดใหญ่ที่อยู่ใต้ผิวหนังที่ค่อนข้างบาง ซึ่งอาจทำให้เสียเลือดในปริมาณมาก แต่สามารถแก้ไขได้ง่าย โดยให้ผู้ป่วยนอนยกขาสูงและพ้นด้วยผ้ายืดซึ่งจะช่วยหยุดเลือดได้

การรักษาโรคหลอดเลือดขอด

ทำได้หลายวิธี ตั้งแต่การให้คำแนะนำ การใช้ถุงน่องทางการแพทย์หรือการพันผ้ายืด การฉีดยาเข้าหลอดเลือดขอด หรือการผ่าตัด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาดของตัวหลอดเลือดขอดและอาการของผู้ป่วย แต่เบื้องต้น คุณควรหลีกเลี่ยงการยืนหรือนั่งประจำที่อยู่นาน ๆ ควบคุมน้ำหนักตัว และหมั่นออกกำลังกายด้วยการเดิน เพื่อเป็นการเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อบริเวณรอบน่อง ซึ่งจะทำให้อาการของหลอดเลือดขอดลดลง

เมื่อแพทย์ให้การรักษาแล้ว จะให้คำแนะนำแก่คุณในการปฏิบัติ และดูแลหลังการรักษาเพื่อให้การรักษาได้ผลดียิ่งขึ้น โดย

1. ควรงดการยกของหนักหรือยืนนานๆ เป็นเวลา 3-7 วัน

2. ควรใส่ผ้ายืดหรือซัพพอร์ทในบริเวณที่ทำการรักษา เพื่อประคองกล้ามเนื้อและเส้นเลือดบริเวณนั้น ส่วนระยะเวลาที่ใช้ขึ้นอยู่กับขนาดของเส้นเลือด โดยเส้นเลือดเล็กฝอยให้ใส่ไว้ 1 - 3 วัน เป็นอย่างน้อย ส่วนเส้นเลือดขอดขนาดกลาง (ขนาดเท่าไส้ปากกา) ควรใส่อย่างน้อย 7 วัน ขึ้นไป

3. ควรออกกำลังกายด้วยการเดินทุกวัน เพื่อกระตุ้นให้ยากระจายตัวอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจะช่วยให้การรักษาได้ผลดียิ่งขึ้น

4. ควรพบแพทย์ ตามนัดภายใน 2 - 4 สัปดาห์ เพื่อแพทย์จะได้ติดตามผลการรักษา การรักษาเส้นเลือดขอดโดยวิธีการฉีดน้ำเกลือนี้ เป็นการรักษาที่ไม่ยุ่งยากอะไรเลย คุณไม่ต้องงดน้ำหรืออาหาร แพทย์จะใช้เวลาในการรักษาเพียง 30 - 60 นาที คุณจะไม่รู้สึกเจ็บ เพราะเข็มที่แพทย์ใช้ในการฉีดจะมีขนาดเล็กมาก ส่วนใหญ่เส้นเลือดขอดจะหายได้หลังการรักษาเพียง 1 - 2 ครั้ง แล้วแต่กรณีว่าคุณเป็นมากหรือน้อย เส้นเลือดขอด นอกจากจะทำให้ผิวพรรณบริเวณนั้นๆ ดูไม่ดีแล้ว หากคุณปล่อยทิ้งไว้นานๆ อาจทำให้คุณเจ็บปวดได้ วิธีการรักษาเส้นเลือดขอดที่ทันสมัยด้วย การฉีดน้ำเกลือ หรือฉีดน้ำยา แม้แต่การผ่าตัดสำหรับผู้ที่เป็นมากก็ตาม เป็นวิธีที่ได้ผลดี สะดวก และปลอดภัย ใช้เวลาเพียงไม่นานคุณก็สามารถใส่กระโปรงหรือกางเกงขาสั้นโชว์เรียวขาสวยได้แล้ว

5 วิธีป้องกันเส้นเลือดขอด

1. อย่าปล่อยให้น้ำหนักเกิน เพราะความอ้วนจะทำให้ข้อเท้าและขาต้องรับน้ำหนักเพิ่มขึ้น โอกาสที่เรียวขาจะหมดสวยก็มีมากตามไปด้วย

2. อย่ายืน เดิน หรือนั่งไขว้ห้างนานติดกันหลายชั่วโมง

3. ถ้าคุณเลี่ยงการเดินหรือยืน นานๆ ไม่ได้ต้องหาเวลาให้เท้าได้พักเป็นระยะๆด้วย การเขย่งปลายเท้าขึ้นๆ ลงๆ หลายๆ ครั้ง และบีบนวดนิ้วเท้าทุกๆ ครึ่งชั่วโมง เพื่อให้เลือดเดินสะดวก

4. ท่าบริหารขาเพื่อป้องกันเส้นเลือดขอดที่เหมาะกับสาวๆ ออฟฟิศ คือท่านั่งหลังตรง ยกขาขึ้นหนึ่งข้างให้สูงระดับสะโพก จากนั้นก็หมุนข้อเท้าเป็นวงกลมไปมา ต่อด้วยการงุ้มเท้าชี้ขึ้นลง จะรู้สึกว่าทำแล้วเส้นเลือดที่ขาจะผ่อนคลาย จากนั้นทำสลับไปทำที่ขาอีกข้าง

5. อย่าใส่ถุงเท้ายาวหรือถุงน่องที่รัดเหนือเข่า เพราะถุงน่องจะไปรัดให้เลือดเดินไม่สะดวก และเนื้อผ้าควรจะเป็นผ้านิ่งที่ยืดหยุ่นดี ไม่บีบกล้ามเนื้อมากเกินไป